Een onderschikkende conjunctie verbindt een bijzin aan een hoofdzin. Twee onderschikkende conjuncties die veel voorkomen zijn ‘omdat’ en ‘doordat’. Soms kun je zowel ‘omdat’ als ‘doordat’ gebruiken. Er zijn ook zinnen waarin alleen gekozen kan worden voor één van de twee.
Reden
‘Omdat’ gebruik je officieel als er een reden wordt gegeven. Je hebt invloed op de situatie, je bent gemotiveerd om iets te doen (of juist niet).
1. Ik maak mijn huiswerk, omdat ik een goed cijfer wil halen.
2.Wij staan morgen heel vroeg op, omdat we een wandeling gaan maken.
In zin 1 is er sprake van een reden. Je wilt graag een goed cijfer halen. Je hebt hier invloed op, namelijk door je huiswerk te maken. Ook in zin 2 is er sprake van een motivatie, een reden. Wij willen graag een wandeling maken. Daar moeten we iets voor doen, namelijk vroeg opstaan.
Oorzaak
‘Doordat’ gebruik je officieel als er een oorzaak wordt gegeven. Je hebt geen invloed op wat er gebeurt, je kunt geen invloed uitoefenen op de situatie.
3.De straat is glad, doordat het gesneeuwd heeft.
4.Joachim kwam te laat op zijn werk, doordat de trein vertraging had.
In zin 3 is de straat glad geworden. Je kunt zeggen dat ‘de natuur’ dat heeft gedaan. Daar kun je geen invloed op uitoefenen. Hetzelfde is het geval in zin 4. Joachim heeft geen invloed op de situatie. De trein had vertraging, dat is een feit. Door deze vertraagde trein was hij te laat op zijn werk.
Oorzaak: zowel ‘omdat’ als ‘doordat’
In de praktijk wordt het woord ‘omdat’ ook gebruikt om een oorzaak aan te geven. Als je een oorzaak wilt aangeven, kun je dus zowel ‘omdat’ als ‘doordat’ gebruiken. Meestal gebruiken we ‘doordat’ bij natuurverschijnselen zoals bijvoorbeeld in zin 3.
In zin 5 en 6 mag je zowel ‘omdat’ als ‘doordat’ gebruiken.
5.Karin hoorde mij niet, omdat / doordat ze aan het bellen was.
6.De emmer was overgelopen, omdat / doordat we de kraan niet hadden dichtgedraaid.
‘Doordat’ kan nooit een reden geven. Zin 7 is dus fout, hier kan alleen ‘omdat’ worden gebruikt (zie zin 8).
7.Ik leer Nederlands, doordat ik deze taal op mijn werk nodig heb.
8.Ik leer Nederlands, omdat ik deze taal op mijn werk nodig heb.