Eén van de vormen die een Nederlands werkwoord kan aannemen is de imperatief of gebiedende wijs. Deze vorm komt vaak voor in korte zinnetjes om onder andere instructies en bevelen te geven: ‘Snijd de tomaat in plakjes’, ‘Houd je mond’. In dit artikel lees je wanneer je de imperatief gebruikt en hoe je deze werkwoordsvorm spelt.
Wanneer gebruik je de imperatief?
De imperatief of gebiedende wijs wordt gebruikt bij een
1. instructie
2. uitnodiging
3. bevel
4. verzoek / wens
5. iets toewensen
6. waarschuwing / advies
7. verbod
Schrijf deze zin in je schrift.
Snijd de tomaat in plakjes.
Kom binnen.
Zeg maar wat je wilt eten.
Wijs hem de weg!
Houd je mond!
Wees alsjeblieft stil tijdens de ceremonie.
Rijd vanmiddag even langs de apotheek.
Eet smakelijk.
Slaap lekker.
Kijk goed waar je loopt.
Drink een liter water per dag.
Ren niet door het huis.
Fiets niet op de stoep.
Hoe spel je de imperatief?
De gebiedende wijs is de infinitief zonder -en: snijden – snijd; komen – kom; sluiten – sluit; houden – houd; rijden – rijd; kijken – kijk; drinken – drink; fietsen – fiets.
In het Nederlands kan een woord nooit op twee dezelfde consonanten eindigen. Daarom vervalt een consonant bij de imperatief van werkwoorden met twee dezelfde consonanten: zeggen – zeg; rennen – ren.
Daarnaast kan een woord in het Nederlands nooit op een ‘v’ of een ‘z’ eindigen. Deze consonanten worden vervangen door een ‘f’ en een ‘s’: schrijven – schrijf (niet: schrijv); wijzen – wijs (niet: wijz).
Let op: de imperatief van het werkwoord ‘zijn’ is ‘wees’: ‘Wees alsjeblieft stil tijdens de ceremonie.’