De viktigste demonstrative pronomenene på nederlandsk er deze, die, dit og dat. For å bestemme hvilket av disse ordene må brukes, ser vi på to faktorer: (1) er ordet det er snakk om et de-ord, et het-ord eller flertall; (2) er det i nærheten eller langt borte.
- Deze fiets is nieuw. Die fiets is oud.
- Wij wonen in dit huis. De buren wonen in dat huis.
- Deze druiven in mijn hand zijn blauw. Die op de tafel zijn wit.
Obs: ordene die og dat brukes også som relativt pronomen. Legg merke til forskjellen mellom disse pronomene.
De-ord, het-ord eller flertall
- Når det er snakk om et de-ord, bruker vi deze og die: deze fiets, die fiets.
- Når det er snakk om et het-ord, bruker vi dit og dat: dit huis, dat huis.
- Når det er snakk om flertall, bruker vi deze og die: deze druiven, die druiven.
I nærheten eller langt borte
- Ordene deze og dit peker på noe som er i nærheten: deze fiets, dit huis, deze druiven.
- Ordene die og dat peker på noe som er langt borte: die fiets, dat huis, die druiven.
Demonstrativt pronomen selvstendig brukt
Vi kan bruke et demonstrativt pronomen selvstendig. Under 3 finner du et eksempel av det: Deze druiven in mijn hand zijn blauw. Die op de tafel zijn wit. I den andre setningen droppes substantivet druiven.
I så fall er det uvanlig å bruke ordene deze og dit, fordi mange mennesker opplever det som formelt. Vanligvis gjelder disse reglene:
- Ved de-ord bruker vi die: Wat vind je van mijn fiets? Die vind ik mooi.
- Ved flertall bruker vi die: Deze druiven in mijn hand zijn blauw. Die op de tafel zijn wit.
- Ved het-ord bruker vi dat: Ik heb het boek gelezen. Dat vond ik spannend.
- Ved en (del av en) setning bruker vi dat: Heb je thee gezet? Ja, dat heb ik gedaan.